Het Ontwerp-team of O-team is op 15 december 2015 bij de afsluiting van het Jaar van de Ruimte gelanceerd door minister Melanie Schultz van Haegen van IenM. Het O-team is een team van ruimtelijke experts en ontwerpers, die lokale en regionale partijen en overheden helpen bij het oplossen van taaie lokale ruimtelijke vraagstukken. Hun ontwerpproces is een praktische zoektocht om de opgave scherp te krijgen en zicht te krijgen op kansen die kunnen worden benut.
Hoe werkt het O-team?
Het O-team wordt gevraagd om te helpen bij het formuleren van de juiste vraag in complexe ruimtelijke gebiedsopgaven. Het gaat bij grotere gebiedsopgaven dan altijd om vraagstukken tussen veel verschillende stakeholders met grote maatschappelijke betrokkenheid.
De inzet van het O-team is succesvol als opdrachtgevers er mee uit de voeten kunnen,als nieuwe opgaven worden ontdekt en niet vanzelfsprekende opdrachtgevers worden bereikt. Kortom, als zaken in beweging worden gezet waardoor een hogere kwaliteit wordt bereikt en een bijdrage wordt geleverd aan de totstandkoming van een goed proces en besluit.
“Ontwerpen opent het zicht op onvermoede toekomsten. Ontwerpend onderzoek wordt door het O-team ingezet om de reikwijdte van de opgave te verkennen in een complexe situatie waar het opdrachtgeverschap diffuus is en verschillende opgaven tegelijkertijd spelen.
Dit is belangrijk in de startfase van een project, om meteen inzicht te krijgen in alle verschillende belangen, opgaven en ontwikkelingen. Ontwerpers doen dat met beelden, die het mogelijk maken om de belangen, opgaven en ontwikkelingen op kaart en in beeld met elkaar te confronteren en te verbinden.
Op die manier wordt inzichtelijk gemaakt waar de opgave echt over gaat en welke partijen van belang zijn bij het vervolgproces. De ontwerper is dan dienstbaar aan het maatschappelijk proces. De opdrachtgevers worden geconfronteerd met een verbreding en verrijking van het opdrachtgeverschap en de opdracht. En met de vraag of zij zich hieraan willen verbinden.”
Joost Schrijnen, stedebouwkundige en voorzitter O-team
Sinds de start van het team zijn al 15 aanvragen ingediend, een vliegende start. Daarmee lijkt het team duidelijk te voorzien in een behoefte bij lagere overheden, bedrijven, maatschappelijke organisaties en burgers om ontwerpend onderzoek in te zetten bij lokale ontwerpvragen.
Een voorbeeld waarmee het O-team al concreet aan de slag is gegaan, is Nijmegen. Door de gemeente Nijmegen en het waterschap Rivierenland is de vraag neergelegd hoe om te gaan met de nieuwe veiligheidsnormen voor de dijk bij Lent en de behoefte om op korte termijn woningen en een winkelcentrum te bouwen net achter de dijk.
Welke kansen gloren er om de potentiële iconische waarde van dit gebied te verzilveren én de dijk te versterken?
Deze vraag stond centraal tijdens een gezamenlijke workshop van het O-team met het waterschap en de gemeente.
Met als uitkomst een concrete denklijn en aanbevelingen voor inhoud en proces.
Daarmee is het allereerste advies van het
O-team een feit.
“Het O-team zal opdrachtgevers helpen hun vraagstelling beter te maken. Een goede vraagstelling is wezenlijk voor het creëren van goede stedelijke kwaliteit. Vaak zijn de opgaven waar partijen voor staan sterk bepaald door de sores van alledag, door concrete urgenties van dat moment en vanuit de focus van de stakeholders op dat moment. Een creatieve fase voorafgaand aan de vraagstelling en opgavedefinitie zorgt voor veel meer diepgang en scherpte. Vaak gunt men zichzelf hier de tijd niet voor. Ontwerpers en ontwerpend onderzoek in die startfase is van wezenlijk belang om in korte energieke sessies de blik te verruimen, de vraagstelling te verbeteren en zo meer en betere oplossingen te genereren.”
Geurt van Randeraat, directeur van SITE urban development en lid O-team.“Het gaat er om dat opdrachtgevers worden geactiveerd om ontwerp in te zetten bij het verkennen van nieuwe vraagstukken. Vraagstukken die gaan over de technologische ontwikkelingen op het gebied van mobiliteit, ICT, nieuwe materialen en nieuwe thema’s als klimaatverandering, circulaire economie en energietransitie. Dat betekent andere ontwerpopgaven, andere spelers en ook nieuwe kansen voor de inrichting van stad en land. Ontwerpkracht als middel om kansen te verkennen, partijen te inspireren, cross-overs tussen sectoren te stimuleren, ruimtelijke mogelijkheden te bieden aan ondernemers, burgers, initiatiefnemers om te moderniseren en te innoveren. Ik ben vereerd dat ik een bijdrage mag leveren aan de ruimtelijke kwaliteit van onze omgeving.”
Hilde Blank, directeur van BVR Adviseurs Ruimtelijke Ontwikkeling en lid O-team.
